کِم سِنتر

گاه نوشت های یک دبیر

کِم سِنتر

گاه نوشت های یک دبیر

پرتوفرآوری کاربردهای آن(1)

پرتوفرآوری عبارتست از استفاده از منابع پرتوزا با انرژی زیاد در مقیاس صنعتی که بر مبنای توانایی و ویژگیهای این منابع در تولید عوامل واکنش گر در مواد مورد فرآوری اقدام مورد نظر معمول می گردد.  

 

این کاربردها بیشتر شامل پرتودهی مواد غذایی، سترون سازی محصولات پزشکی، ضد عفونی کردن مواد بهداشتی، کنترل و یا ریشه کنی حشرات موذی، بهبود کیفیت پلاستیک ها، کامپوزیت شامل پلیمریزاسیون، کراسلینک و تخریب در  پلاستیک ها، عایق ها و کابل ها، رنگ ها، تایرها و سایر ابزار اتوموبیل می گردد.  

 

پرتو گاما در واقع مانند خیلی از پرتوهای دیگر نوعی از انرژی الکترومغناطیسی محسوب می شود. پرتو گاما، اشعه ایکس، ماوراء بنفش مرئی، مادون قرمز، امواج دیگر یا کهموج، امواج رادیویی و تلویزیونی همه از فرم های تابش یا انرژی الکترومغناطیس هستند. تنها وجه متمایز بین تمام این فرم ها، فقط میزان انرژی است که هریک از این امواج یا پرتوها با خود حمل می کنند.

انرژی آفتاب به منظور محافظت و خشک کردن انواع مواد غذایی برای قرن ها مورد استفاده قرار می گرفته است. در سالهای اخیر از اشعه مادون قرمز و میکروویو هم برای حرارت و پختن مواد غذایی استفاده شده است. کوره های میکروویو هم برای حرارت دادن و پختن مواد غذایی استفاده شده است. کوره های میکروویو در آشپزخانه منازل و رستوران ها به وفور استفاده می شوند.  

 

امروزه کاربری پرتوهای پر انرژی، پایه و اساس تکنولوژی پرتوفراوری را برای محصولات پزشکی، بهداشتی و مواد غذایی تشکیل می دهند. پرتو گاما در طیف امواج الکترومغناطیسی با بالاترین انرژی و طول موج کوتاه و بیشترین پتانسیل نفوذ که معمولا انرژی فوتون های آن بزرگتر ازKeV 100  می باشند. پرتوگاما توسط آب، بتن و مخصوصا مواد دارای چگالی بالا مثل اورانیم و سرب متوقف می گردد. 

 

 دو مورد آخر از جمله موادی هستند که به عنوان حفاظ برای این پرتو مورد استفاده قرار می گیرند. انرژی فوتون های گامای حاصل از واپاشی کبالت-60، 1.3 میلیون مرتبه بیشتر از انرژی فوتون های نور مرئی است. این انرژی زیاد، پتانسیلی را در اختیار پرتو گاما قرار می دهدکه آنرا قادربه سترون سازی  (sterilization )مواد می سازد، اما در عین حال آنقدر زیاد نیست که بتواند آنها را رادیواکتیو نماید. در حال حاضر سترون سازی مواد، بسته بندی های محصولات غذایی، مواد اولیه آرایشی و محصولات پزشکی( متجاوز از 50%)با استفاده از این فناوری انجام می پذیرد.  

 

کاربردهای پرتوفرآوری

فرآوری پرتوها مدتهاست که به صورت عمومی و تجاری مورد استفاده قرار گرفته است. استفاده از کبالت-60 برای پرتو گاما، باریکه های الکترونی، اشعه ایکس همه برای سترون سازی وسایل، سرنگ ها، دستکش ها و لباسهای اطاق عمل با استفاده از تکنیک های پرتوفرآوری انجام می شود. در صنایع برای نگهداری طولانی مدت محصولات غذایی، دارویی، آرایشی، بهداشتی، از پرتوفرآوری بهره گرفته می شود.

 

کاربردهای مهم پرتوفرآوری عبارتند از:

• سترون سازی محصولات پزشکی، غذایی و بهداشتی در بسته بندی ها و مواد پسمان از طریق حذف باکتری ها و میکروب ها. 

• حشره زدایی و حذف جانوران موذی از محصولات کشاورزی  

 فرآوری مواد پلیمری جهت بهبود خواص فیزیکی و مکانیکی  

مزایای کاربردهای پرتوفراوری در مقایسه با روش های دیگر عبارتند از:

• قابلیت تنظیم دقیق دز و قدرت نفوذ پرتو گاما در مواد مورد نظر

• امکان توزیع یکنواخت دز در فرآیند سترون سازی

• کنترل ساده روش پرتو فرآوری

• قابلیت سترون سازی محصولات بسته بندی شده با پوشش های مختلف

• سرعت و امکان استفاده محصول بلافاصله پس از فرآیند

• بررسی قابلیت های انعطاف کاربری سیستم

• مکانیسم ذاتی کشندگی میکروارگانیسم ها، توسط پرتوها بدون ایجاد پسمان و یا پرتوزایی

• بررسی اقتصادی بودن فرآیند 

روش سترون سازی توسط پرتودهی بسیار موثر است، چرا که پرتوها به داخل محصولات بسته بندی شده نفوذ کرده و حتی از میان آنها عبور می کنند بدون آنکه هیچ باقیمانده ناخواسته ای بجا گذارند. 

محصولات با فرم های فیزیکی پیچیده و سطح زیاد مثل سرنگ ها، و تجهیزات متنوع پزشکی و جراحی در درون بسته های خود استریل شده و بلافاصله پس از فرآیند آماده مصرف هستند. به علاوه تاثیر پرتودهی در حذف باکتری های مواد گیاهی خیلی موثرتر از روش های حرارتی یا شیمیایی است. برای مثال مواد گیاهی که در داروسازی و مواد آرایشی بکار می روند، اکثرا حاوی باکتریهای زیادی می باشند که در سترون سازی حرارتی تاثیر آن در مدت کوتاهی از بین می رود. در صنایع اتوموبیل سازی از پرتوفرآوری برای بهبود خواص فیزیکی اجزاء پلیمری اتوموبیل ها مثل روکش کابل ها و یا شیلنگ ها استفاده می شود.

 

ادامه دارد...

تهیه کننده: مژده اصولی

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد